"نگارگری" در حقیقت همان (نقاشی به سبک ایرانی) است. نگارگری ایرانی، به نقاشی هایی گفته می شود که حاصل خیالات و رویا پردازی های هنرمند و سیر کردن روح او در عالم معناست؛ هنرمند سعی می کند تا با گشتن در عالم معنا، آنچه را با روح خویش لمس می نماید به تصویر کشد. نگارگری، همان هنر ظریف و ریزنقش خاور نزدیک است که معمولا دارای ویژگی کاربردی است مثلا برای مصورسازی کتب ادبی، تاریخی، علمی و پزشکی یا مذهبی تولید می شود یا به صورت «دیوارنگاره» بر روی دیوار کشیده می شود.

"نگاریدن" در فرهنگ لغات فارسی به معنای نقاشی کردن و "نگار" به معنای نقش است و "نگارگری" در حقیقت همان (نقاشی به سبک ایرانی) است. نگارگری، دارای اصول و قوانینی است که آن را از نقاشی های اروپایی و مینیاتور متمایز می کند. گاهی نگارگری به اشتباه مینیاتور خوانده می شود که مینیاتور واژه ای فرانسوی است و به هنرهای ظریف و کوچک اندازه ی قرون وسطی گفته می شود و با نگارگری متفاوت است.

نگارگری ایرانی، به نقاشی هایی گفته می شود که حاصل خیالات و رویا پردازی های هنرمند و سیر کردن روح او در عالم معناست؛ هنرمند سعی می کند تا با گشتن در عالم معنا، آنچه را با روح خویش لمس می نماید به تصویر کشد. نگارگری، همان هنر ظریف و ریزنقش خاور نزدیک است که معمولا دارای ویژگی کاربردی است مثلا برای مصورسازی کتب ادبی، تاریخی، علمی و پزشکی یا مذهبی تولید می شود یا به صورت «دیوارنگاره» بر روی دیوار کشیده می شود. نگارگری ایرانی، ریشه در فرهنگ و هنر ایران زمین دارد و هنرمند نگارگر، بدون شناخت آثار ادبی و شعر ایرانی و دیدگاه های عارفانه نمی تواند آثار نگارگری خلق کند زیرا تصویرسازی های موجود در نگارگری مربوط به عالم ماده نیست بلکه مربوط به عالم معناست. در نگارگری ایرانی، سایه وجود ندارد و تصاویر غرق در نور هستند. در این سبک، بُعد، سایه روشن و اصول پرسپکتیو رعایت نمی شود. در نگارگری چهره ی مرد و زن فرق چندانی با یکدیگر ندارد زیرا جنسیت در عالم معنا فاقد اهمیت است.

نگارگری در چه زمانی به وجود آمد؟

اولین نقاشی های نگارگری ایرانی مربوط به نگاره های غار دوشه لرستان است که بیش از 8 هزار سال قدمت دارد. هنر نگارگری، در زمان "مانی نقاش" در دوران ساسانی به وجود آمد. مانی در ابتدا با ادعای نبوت آمد و برای تبلیغ عقاید دینی خود، مجموعه ای از اعتقادات و باورهای بودایی، مهرپرستی، مسیحیت و زرتشتی را به وسیله ی نقاشی به تصویر کشید. او از نقاشی به عنوان یک "زبان تصویری" برای تبلیغ عقاید دینی خود، استفاده نمود و این زبان تصویری به سرعت فراگیر شد و حتی به بیرون از مرزهای ایران از آسیای مرکزی گرفته تا کره و ژاپن و چین راه یافت. نقاشی از ارکان اصلی آیین مانوی بود و در تزیین و مصورسازی کتاب ها به کار گرفته می شد. به دستور مانی، تالارهایی به نام «نگارستان» ساخته شد و دیوارهای آن با نقاشی هایی بر اساس فلسفه ی آیین او و مضامینی چون خلقت انسان و سرنوشت وی تزیین شد. از این رو به نگارگری قبل از اسلام "هنر مانوی" نیز می گویند که پس از ظهور اسلام به "نگارگری اسلامی" تغییر نام یافت. در هنر مانوی تاثیر هنر ساسانیان آشکار است و حواشی نقاشی نیز معمولا با آرایه ها و زینت های گیاهی تزیین می شد؛ شاخ و برگ هایی که نوعی تصویر خیالی را ایجاد می کرد. مانویان، سطوح نقاشی خود را قبل از اجرا می کوبیدند تا محکم شود سپس خطوط مرزی آثارشان را با مرکب قرمز یا سیاه مشخص می کردند و در نهایت با رنگ های مختلف زمینه را پر می کردند. "مانی" سعی می کرد تا مضامین و مفاهیمی همچون سیرت زیبا و زشت و خوبی و بدی را به تصویر کشد و بر این اساس انسان های زشت سیرت را همچون هیولایی نفرت انگیز و انسان های نیکو سرشت را با چهره های زیبا و نورانی نقاشی می کرد. رنگ های استفاده شده در این آثار معمولا رنگ های تندی نظیر قرمز و ارغوانی در زمینه ی آبی فیروزه ای همراه با انواع سبزها به همراه طلایی و نقره ای است. او همواره رنگ زرد طلایی را به عنوان نماد نور و بی وزنی می دانست و از آن برای نشان دادن آخرت، نور و روشنی، پادشاهی و سلطنت جاوید و همچنین معرفت و دانایی استفاده می نمود. کتاب «ارژنگ»، مشخص ترین سابقه ی نگارگری کتب ایرانی (نگارنامه) می باشد که در همین دوره ی ساسانیان و توسط "مانی" خلق شد.